Wykonawcy z państw trzecich

W dniu 25 sierpnia br. w Dzienniku Ustaw pod poz. 1165 ogłoszona została ustawa z dnia 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (ustawa nowelizująca), która wprowadza zmiany w ustawie z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (ustawa Pzp) oraz ustawie z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (ustawa o umowie koncesji).

 

Dotyczą one w szczególności:

 

1. możliwości ograniczenia przez zamawiającego dostępu do polskiego rynku zamówień publicznych wykonawcom z państw trzecich, które nie są stroną Porozumienia Światowej Organizacji Handlu i nie zawarły z Unią Europejską porozumień o wzajemnej liberalizacji dostępu do rynku zamówień publicznych, lub robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z tych państw trzecich;
2. pozbawienia wykonawców z państw trzecich, o których mowa w pkt 1, dostępu do środków ochrony prawnej przewidzianych w ustawie Pzp i ustawie o umowie koncesji.

 

CEL NOWELIZACJI

 

Nowelizacja ma na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego regulacji uwzględniających tezy wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 października 2024 r. w sprawie C-652/22 Kolin Inşaat Turizm Sanayi ve Ticaret AȘ przeciwko Državna komisija za kontrolu postupaka javne nabave, potwierdzone wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej  z 13 marca 2025 r. w sprawie C-266/22 CRRC Qingdao Sifang CO LTD et Astra Vagoane Călători S.A. przeciwko Autoritatea pentru Reformă Feroviară i Alstom Ferroviaria S.P.A.

W myśl tych wyroków wykonawcy z państw trzecich niezwiązanych z Unią Europejską żadną umową międzynarodową gwarantującą na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, nie mają zapewnionego dostępu do unijnego rynku zamówień publicznych, a decyzja w zakresie dopuszczenia i zasad udziału takich wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego należy do zamawiającego.

Wskazane wyżej wyroki Trybunału Sprawiedliwości mają istotne znaczenie, ponieważ ograniczenia w dostępie do zamówień publicznych przez wykonawców spoza UE i EOG w praktyce udzielania zamówień publicznych w Polsce były rzadko stosowane. 

Z wyroków tych wynika, że nawet w przypadku dopuszczenia takich wykonawców do udziału w postępowaniu nie mogą oni się powoływać na przepisy dyrektyw UE i domagać się traktowania ich ofert na równi z ofertami złożonymi przez wykonawców z państw członkowskich Unii Europejskiej i wykonawców z państw trzecich będących stronami umów międzynarodowych. Takie podejście zostało odzwierciedlone w przepisach ustawy nowelizującej.

Znowelizowane przepisy przewidują, że zamawiający w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego oraz w postępowaniach o zawarcie umowy koncesji mają obowiązek zapewnienia takiego samego traktowania jak traktowanie wykonawców pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej jedynie wykonawcom pochodzącym z państw trzecich będących stronami Porozumienia Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych lub innych umów międzynarodowych gwarantujących na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, których stroną jest Unia Europejska, oraz robotom budowlanym, dostawom i usługom pochodzącym z tych państw, w zakresie objętym tym porozumieniem lub tymi umowami międzynarodowymi.

 

Jednocześnie zamawiający są uprawnieni do dopuszczenia do zamówień wykonawców z państw trzecich niebędących sygnatariuszami umów i porozumień w obszarze zamówień publicznych. W przypadku dopuszczenia takich wykonawców do udziału w postępowaniu – zamawiającemu przysługuje uprawnienie do zróżnicowania ich traktowania w postępowaniu w stosunku do pozostałych wykonawców.

 

Decyzja o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu wykonawców z państw trzecich, z którymi Unia Europejska nie jest związana żadną umową międzynarodową gwarantującą na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, jak również określenie, na jakich zasadach będą oni dopuszczeni, pozostaje wyłącznie w gestii zamawiającego, o ile Unia Europejska nie skorzystała z wyłącznej kompetencji w tym zakresie.

 

WEJŚCIE W ŻYCIE NOWELIZACJI

 

Znowelizowane przepisy Pzp oraz ustawy o umowie koncesji weszły w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy nowelizującej, tj. z dniem 9 września 2025 r.

 

Przepisy art. 3-5 ustawy nowelizującej zawierają następujące regulacje intertemporalne dotyczące zastosowania zmienionych przepisów Pzp i ustawy o umowie koncesji.

 

1. Do postępowań o udzielenie zamówienia, postępowań o zawarcie umowy ramowej, konkursów oraz postępowań o zawarcie umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. przed dniem 9 września 2025 r. – będą miały zastosowanie odpowiednio przepisy Pzp lub ustawy o umowie koncesji w brzmieniu dotychczasowym, z tym że zamawiający do zakończenia tych postępowań będzie mógł odrzucić oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo konkursie albo wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o zawarcie umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi złożone przez wykonawców z państw trzecich, które nie są stroną Porozumienia Światowej Organizacji Handlu i nie zawarły z Unią Europejską porozumień o wzajemnej liberalizacji dostępu do rynku zamówień publicznych.
2. Do dynamicznego systemu zakupów oraz systemu kwalifikowania wykonawców ustanowionych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. przed dniem 9 września 2025 r. – będą miały zastosowanie przepisy ustawy Pzp w brzmieniu dotychczasowym, z tym że zamawiający będzie miał możliwość odrzucenia wniosków o dopuszczenie do udziału w dynamicznym systemie zakupów, uzasadnienia odmowy dopuszczenia do udziału w systemie kwalifikowania wykonawców oraz skreślenia z wykazu zakwalifikowanych wykonawców w stosunku do wykonawców z państw trzecich, które nie są stroną Porozumienia Światowej Organizacji Handlu i nie zawarły z Unią Europejską porozumień o wzajemnej liberalizacji dostępu do rynku zamówień publicznych.
3. Do postępowań odwoławczych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. przed dniem 9 września 2025 r. – będą miały zastosowanie przepisy ustawy Pzp i ustawy o umowie koncesji w brzmieniu dotychczasowym. Do postępowań odwoławczych wszczętych od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. od dnia 9 września 2025 r., które dotyczą postępowań wszczętych lub konkursów rozpoczętych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. przed dniem 9 września 2025 r. – będą miały zastosowanie przepisy ustawy Pzp i ustawy o umowie koncesji w brzmieniu dotychczasowym, z uwzględnieniem odpowiednio art. 3 i art. 5 ust. 1 ustawy nowelizującej.
4. Do postępowań odwoławczych wszczętych od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. od dnia 9 września 2025 r., w następstwie wniesienia odwołania na zaniechanie przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub zorganizowania konkursu – będą miały zastosowanie znowelizowane przepisy Pzp.

 

źródło: gov.pl/web/uzp