XII Ogólnopolska Konferencja Naukowa

W dniu 24 marca 2025 r. w formule online odbyła się XII ogólnopolska konferencja naukowa z zakresu prawa zamówień publicznych pt. „Udzielanie i wykonywanie zamówień publicznych – trudności, wątpliwości i błędy praktyki”, poświęcona aktualnym problemom i wyzwaniom w obszarze zamówień publicznych.

 

Organizatorem konferencji była Katedra Prawa Konstytucyjnego, Administracyjnego i Zamówień Publicznych UEK oraz Wydawnictwo CH.BECK. Wydarzenie zgromadziło liczne grono ekspertów, praktyków oraz przedstawicieli środowiska naukowego. Wśród gości byli między innymi Agnieszka Olszewska – Prezes Urzędu Zamówień Publicznych oraz Jan Kuzawiński – Prezes Krajowej Izby Odwoławczej.

 

Obrady konferencji rozpoczęło wystąpienie Prezes UZP, która przedstawiła aktualne wyzwania oraz kondycję polskiego rynku zamówień publicznych, wskazując jednocześnie na działania Urzędu na rzecz podnoszenia kwalifikacji kadr w zamówieniach publicznych. W kolejnym wystąpieniu Prezes Krajowej Izby Odwoławczej wskazał na konieczność dokonania zmian w Prawie zamówień publicznych w celu zwiększenia niezależności Izby (np. poprzez usunięcie możliwości powołania na Prezesa KIO osoby niebędącej członkiem Izby), a także wzmocnienie statusu członków KIO, co może nastąpić m.in. przez wprowadzenie dodatkowego urlopu oraz podniesienie wynagrodzeń.

 

SESJA PIERWSZA

 

Obrady pierwszej sesji konferencyjnej, prowadzone przez prof. Ryszarda Szostaka poświęcone zostały organizacji i finansowaniu zamówień publicznych.

 

Dr hab. Monika Bogucka‑Felczak, prof. UŁ, w referacie „Finansowanie zadań samorządu terytorialnego” przedstawiła strukturę źródeł finansowania jednostek samorządu terytorialnego i omówiła ich wzajemne relacje w budżecie tych jednostek. Zwróciła uwagę na ciągły niedobór środków w stosunku do obowiązków, niedostateczne mechanizmy wyrównawcze (tzw. janosikowe) oraz ograniczoną autonomię finansową jednostek samorządu terytorialnego prezentując również postulaty de lege ferenda zwłaszcza w odniesieniu do ustawy o finansach publicznych.

 

Analizę ustrojowej pozycji Prezesa UZP oraz konieczność jej wzmocnienia w celu zapewnienia efektywnego nadzoru nad funkcjonowaniem systemu zamówień publicznych podkreśliła dr hab. Katarzyna Kokocińska, prof. UAM w referacie: „O potrzebie dalszej optymalizacji kompetencji Prezesa UZP”. Wskazała na konieczność optymalizacji zadań Prezesa UZP, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji kontrolnej. Efektywna kontrola zamówień publicznych wymaga nie tylko odpowiednich kompetencji organu, ale także dostępu do skutecznych środków prawnych umożliwiających egzekwowanie obowiązujących regulacji prawnych.

 

Doniosłe z praktycznego punktu widzenia zagadnienie dotyczące najnowszych tendencji w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE w zakresie podstaw wykluczenia z ubiegania się o zamówienie publiczne przybliżyła dr Aleksandra Sołtysińska (UJ), podkreślając w nim m.in., aktualne stanowisko TSUE, w świetle którego państwa członkowskie mają obowiązek implementacji wszystkich podstaw wykluczenia w celu umożliwienia zamawiającym dokonania wyboru, odchodząc od dotychczasowej linii orzeczniczej dającej państwom wybór w tym zakresie.

 

Kolejny referat mgr. Józefa A. Laskowskiego (UEK) dotyczył efektywnej organizacji zamówień publicznych ze szczególnym uwzględnieniem uczelni państwowych i został poświęcony analizie wpływu wewnętrznych struktur organizacyjnych na efektywność wydatkowania środków publicznych. W wystąpieniu mgr Laskowski podkreślił, że poruszona problematyka jest szczególnie istotna dla instytucji o rozbudowanej strukturze organizacyjnej i szerokim zakresie realizowanych zadań oraz wskazał na główne aspekty merytoryczne implikujące problemy w zakresie efektywnego udzielania zamówień publicznych.

 

W ostatnim w tej sesji wystąpieniu dr hab. Magdalena Małecka-Łyszczek, prof. UEK, omówiła podstawy prawne i organizacyjne działania regionalnych izb obrachunkowcyh, ramowe standardy kontroli przyjęte przez Krajową Radę RIO oraz kryteria sprawowanej przez ten organ kontroli.

 

SESJA DRUGA

 

Funkcjonowanie procedur udzielania zamówień publicznych stanowiło zagadnienie, któremu poświęcona została druga sesja, prowadzona przez dr hab. Katarzynę Kokocińską, prof. UAM.

 

Sesję otworzył referat dr Macieja Lubiszewskiego (UWM) dotyczący analizy potrzeb i wymagań. Obowiązek sporządzenia przedmiotowej analizy przez zamawiających jest poddawany krytyce, jako zbędny formalizm. Referent wskazał jednak, że narzędzie to jawi się jako potrzebne w myśl zasady efektywności, gdyż w praktyce niektóre zamówienia udzielane są bez uprzedniego namysłu odnośnie do rzeczywistych potrzeb lub możliwości ich zaspokojenia w inny sposób niż poprzez udzielenie zamówienia. Podkreślił, że celem analizy potrzeb i wymagań jest taki dobór warunków zamówienia, aby skutecznie zaspokoić zidentyfikowaną potrzebę zamawiającego a przy tym osiągnąć realne cele strategiczne przyjętej przez państwo polityki publicznej.

 

Doniosłe z praktycznego punktu widzenia wystąpienie wygłosił mec. Michał Drozdowicz, a dotyczyło ono wykluczenia wykonawcy z powodu nienależytego wykonania zamówienia, przybliżając orzecznictwo KIO i TSUE w tym zakresie.

 

W kolejnym referacie dr Michał Łuc (UEK) dokonał analizy rozstrzygnięć KIO w odniesieniu do problematyki rażąco niskiej ceny, koncentrując się na wybranych problemach praktycznych dotyczących m.in. tego, czy wyjaśnienia rażąco niskiej ceny bez wyliczeń mogą być uznane za zgodne z ustawą oraz czy możliwe jest wykazanie braku rażąco niskiej ceny za pomocą ofert podwykonawców i związanych z tym ryzyk.

Wybrane podstawy odrzucenia oferty przetargowej przybliżyła mec. Małgorzata Rakowska (KIO) w oparciu o aktualne orzecznictwo Izby, koncentrując się na przesłance odrzucenia oferty złożonej w warunkach czynu nieuczciwej konkurencji.

 

Unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w bieżącym orzecznictwie  zostało omówione w referacie dr Andrzeli Gawrońskiej- Baran oraz dr hab. Włodzimierza Dzierżanowskiego (Uczelnia Łazarskiego). Autorzy przedstawili stanowiska orzecznicze dotyczące poszczególnych przesłanek unieważnienia, zwracając uwagę na zbyt częste nadużywanie przez zamawiających instytucji unieważnienia postępowania, niweczącej cel postępowania jakim jest zawarcie umowy o zamówienie publiczne.

 

Kończące obrady w tej sesji wystąpienie dr Ewy Zielińskej (UŚ) dotyczyło trudności związanych ze wspólnym ubieganiem się oraz realizacją zamówienia publicznego na roboty budowlane. Dr Zielińska zwróciła uwagę na pełną swobodę wykonawców w kształtowaniu umów konsorcjalnych, których treść jest niezależna od zamawiającego zarówno podczas postępowania, jak i po wyborze oferty. Wskazała również problemy związane z kwalifikacją prawną tych umów, formą i zwrotem wadium przy kilku wykonawcach oraz z brakiem solidarnej odpowiedzialności za wynagrodzenie, co komplikuje dochodzenie należności.

 

SESJA TRZECIA

 

Funkcjonowaniu umów o zamówienia publiczne została poświęcona trzecia sesja konferencji, moderowana przez dr hab. Henryka Nowickiego, prof. UMK

 

Dr Janusz Kaspryszyn (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) przedstawił problemy pojawiające się w sporach na kanwie realizacji umów dotyczących usług. Autor podkreślił wpływ procedury udzielania zamówień publicznych na ograniczenie zasady swobody umów, dostrzegając przełożenie zamieszczanych w umowach klauzul na wykładnię kontraktów odnośnie do treści zobowiązania i na problemy z kontrolą należytego wykonania zobowiązania. Wskazał, że problemy kumulują się w obszarach: sposobu (jakości) wykonania zobowiązania (z uwzględnieniem zawodowego charakteru prowadzonej przez wykonawcę działalności), terminów świadczenia usług oraz zapłaty wynagrodzenia, kar umownych i dopuszczalności ich potrącania, a także czasami konsekwencji nieważności dla rozliczenia spełnionego świadczenia.

 

Kolejny referat dotyczący odstąpienia od zatwierdzonego administracyjnie projektu budowlanego wygłosił dr hab. Ryszard Szostak, prof. UEK. Omówił w nim konsekwencje prawne i praktyczne takiego odstąpienia, zwracając uwagę na wpływ tej decyzji na procesy inwestycyjne oraz na relacje między zamawiającym a wykonawcą. Podkreślił również znaczenie precyzyjnych regulacji prawnych w tym zakresie, aby zapewnić bezpieczeństwo prawne dla stron zaangażowanych w realizację inwestycji budowlanych.

Dr Grzegorz Klich z Uniwersytetu Wrocławskiego omówił kluczowe kwestie dotyczące zmiany umowy o zamówienie publiczne na tle wyników kontroli i orzecznictwa, podkreślając najczęstsze trudności praktyczne, a także na wątpliwości i błędy, które mogą prowadzić do nieprawidłowości.

Problematykę gwarancji jakości w zamówieniach publicznych przybliżył dr Franciszek Łapecki. Podkreślił, że ze względu na duże przedmiotowe zróżnicowanie umów o zamówienia publiczne, należałoby się skłaniać ku poszukiwaniu podstaw prawnych do ustalania zakresu świadczenia gwaranta i uprawnień nabywcy w ogólnych zasadach kształtowania zobowiązań, a zwłaszcza w zasadzie swobody umów, zaznaczając jednocześnie, że samo oświadczenie gwarancyjne, nawet jednostronne, powinno być precyzyjne i włączone do umowy o zamówienie publiczne lub warunków zamówienia.

 

Referat dr Wojciecha Wyrzykowskiego (UŚ) dotyczył odpowiedzialności projektanta i innych uczestników procesu budowlanego z tytułu wad prac projektowych, a przede wszystkim kwalifikacji prawnej umowy pomiędzy projektantem a zamawiającym, zakresu odpowiedzialności projektanta, a także kwestii odpowiedzialność wykonawcy budowlanego na podstawie art. 651 KC,  w sytuacji kiedy nie wypełni obowiązku poinformowania inwestora o wadach dostarczonej dokumentacji projektowej.

 

Na zakończenie tej sesji dr Marcin Czerwiński (UAM) omówił możliwość unieważnienia umowy o zamówienie publiczne na podstawie art. 70(5) Kc w zw. z art. 457 ust. 5 Pzp. Podkreślił, że przepis ten pozwala na unieważnienie przez sąd umowy zawartej w wyniku przetargu, jeśli jej zawarcie było wynikiem działań sprzecznych z prawem lub dobrymi obyczajami. Wskazał też na wątpliwości dotyczące zakresu zastosowania kodeksowego narzędzia w zamówieniach publicznych w kontekście poszczególnych trybów przetargowych oraz przybliżył przykłady niedozwolonych zachowań, które mogą prowadzić do unieważnienia umowy wraz z określeniem skutków prawnych unieważnienia.

 

SESJA CZWARTA

Sesja ta została poświęcona kontroli i odpowiedzialności, a obradom przewodniczyła dr hab. Magdalena Małecka-Łyszczek, prof. UEK.

Dr Wojciech Robaczyński, prof. UŁ, skupił się na roli kontroli finansowej w ramach zamówień publicznych. Zwrócił uwagę na wpływ kontroli na transparentność oraz prawidłowość realizacji zamówień publicznych, a także na potencjalne konsekwencje niewłaściwego zarządzania środkami publicznymi. Wskazał na wyzwania związane z wdrażaniem skutecznych mechanizmów kontrolnych, które powinny odpowiadać dynamicznie zmieniającemu się otoczeniu prawnemu.

 

Następnie dr Mateusz Winiarz (UJ) omówił temat efektywności kontroli urzędowej w obszarze zamówień publicznych. Zwrócił uwagę na różnorodność środków kontrolnych oraz na wyzwania, przed którymi stoją organy kontrolne w ocenie skuteczności swoich działań. Wskazał na potrzebę doskonalenia metod kontroli oraz zwiększenia współpracy pomiędzy różnymi instytucjami, co mogłoby przyczynić się do poprawy jakości kontroli w zamówieniach publicznych.

 

Wystąpienie dr Łukasza Ziarko (UŁ) dotyczyło zwalczania korupcji w obszarze zamówień publicznych. Podkreślił w nim znaczenie wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych oraz kontroli procedur przetargowych w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia korupcji, a także wskazał na działania (np. edukacja, transparentność procesów związanych z udzielaniem zamówień publicznych), mogące mieć wpływ lepsze funkcjonowanie systemu oraz budowania zaufania obywateli do instytucji publicznych.

 

W kolejnym referacie mgr Łukasz Stelmaszczyk (Szkoła Doktorska UEK) omówił zagadnienia związane z zamówieniami publicznymi na usługi planowania przestrzennego, które mogą dotyczyć opracowania zarówno projektów miejscowych planów, jak również decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Przybliżył także kwestie warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia z zakresie posiadania uprawnień do sporządzania aktów planowania przestrzennego.

 

Wystąpienie wygłoszone przez dr Jacka Dudę (UEK) dotyczyło problematyki zastosowania regulacji art. 231 Kk w odniesieniu do sankcjonowania nieprawidłowości w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Przepis ten przewiduje przestępstwo urzędnicze, polegające na przekroczeniu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązku przez funkcjonariusza publicznego. W przekonaniu referenta znajduje on ograniczone zastosowanie do nieprawidłowości w postępowaniu osób występujących w imieniu zamawiającego. Odpowiedzialność z tego tytułu dotyczyć może wyłącznie przypadków, w których zamawiający związany jest przepisami prawa, które nie przewidują w stosunku do niego swobody decyzyjnej w zakresie zarządzania majątkiem zamawiającego.

 

Referat przygotowany przez dr Beatę Nuzzo dotyczący aktualnej problematyki certyfikacji wykonawców zamówień publicznych na tle prawa włoskiego złożony do protokołu zakończył ostatnią sesję konferencji.

 

ZAKOŃCZENIE OBRAD

Krótkiego podsumowania obrad w imieniu organizatorów dokonał prof. Ryszard Szostak, dziękując wszystkim za udział w konferencji, a prelegentom dodatkowo za poniesiony wysiłek, w szczególności za staranność w doborze zakresu prezentowanych wątków tematycznych, przy zachowaniu pogłębionej i rzeczowej analizy, z wykorzystaniem dorobku doktryny, judykatury i bieżących doświadczeń praktyki.

Wyraził nadzieję, że zgłoszone ustalenia i wnioski przyczynią się do wzbogacenia nadchodzącej dyskusji na temat zmian legislacyjnych, w kierunku dalszej optymalizacji rozwiązań oraz do niezbędnej racjonalizacji w zakresie interpretacji trudniejszych przepisów, a także do poprawy jakości orzecznictwa i praktyki urzędniczej.

 

Opr. dr Małgorzata Moras (UEK)