Charakter prawny umowy dotacyjnej

Część druga

Umowa o udzielenie dotacji jako czynność konsensualna, nie uzależnia powstawania skutków prawnych od podejmowania innych czynności, niż złożenie zgodnych oświadczeń woli. W szczególności przelew środków publicznych nie jest warunkiem skuteczności dochodzenia wynikających z umowy roszczeń.

Umowa wiąże od chwili jej zawarcia. Właśnie ten konsensualny charakter powoduje, że zasadnym staje się pytanie o możliwość formułowania roszczeń o wypłatę dotacji po zawarciu umowy. Przy czym roszczenie o wypłatę dotacji doktryna interpretuje przede wszystkim w kontekście współkształtujących umowny stosunek dotacyjny, bezwzględnie obowiązujących regulacji publicznoprawnych. Na gruncie badanych umów powstaje zatem zasadniczy problem w postaci wskazania przepisów właściwych w zakresie regulacji kwestii nieobjętych postanowieniami kontraktowymi oraz mogącymi znaleźć zastosowanie w przypadku nieprawidłowego wykonania lub niewykonania postanowień umownych.

Wobec powyższych ustaleń oraz ugruntowanego w obszarze orzecznictwa SN i NSA poglądu o cywilnoprawnym charakterze umowy o dotację, a także – co prawda kwestionowanej, jednak akceptowalnej w szerszym kontekście de lege lata na gruncie nauki prawa finansowego – cywilnoprawnej natury badanej umowy, należy się zastanowić czy jest to umowa nazwana, czy też nienazwana.

Zgodnie z poglądami doktryny prawa cywilnego do umów nazwanych należy zaliczyć umowy regulowane przepisami księgi trzeciej Kodeksu cywilnego oraz umowy regulowane poza kodeksem, zamieszczane w różnorodnych ustawa, także o charakterze kompleksowym. W celu kwalifikacji umowy jako nazwanej, niezbędne jest normatywne określenie co najmniej jej stron, przedmiotu i treści (praw i obowiązków stron). Spoglądając na zagadnienie z przeciwległego końca można z kolei wskazać, że umowy nienazwane nie są konstruowane w oparciu o wyodrębnione ustawowo essentialia. Ich cechą bowiem jest bowiem całkowity lub częściowy brak normatywnej regulacji przedmiotu umowy oraz układu zobowiązań stron.

Zarówno art. 150 ustawy o finansach publicznych, jak i postanowienia wskazanych wyżej ustaw szczególnych, pozwalają w sposób powtarzalny i kategorialny określić: strony umowy oraz treść ich wzajemnych zobowiązań. Ustawa o finansach publicznych pozwala również na określenie nazwy umowy. Taki stan mógłby przemawiać za zaliczeniem tego kontraktu do kategorii umów nazwanych przepisami pozakodeksowymi. Jednak wobec okoliczności, iż znacząca część doktryny prawa cywilnego uważa, że umowy o charakterze mieszanym należy klasyfikować jako kategorię umów nienazwanych, powstaje pytanie, czy umowa o dotację przypomina konstrukcją inne umowy nazwane? Jak już wspomniano, z perspektywy nauki prawa cywilnego umowa o dotację wykazuje wspólne cechy przede wszystkim z umową darowizny, jako umową nazwaną w Kc oraz umową powiernictwa, jako umową nienazwaną. (…)