Podstawy wykluczenia nierzetelnego wykonawcy w nowym Prawie zamówień publicznych z perspektywy orzecznictwa

Uwagi ogólne

W praktyce zamówień publicznych doniosłe znaczenie mają kwestie związane z wiarygodnością kontrahenta. Na rynku prywatnym, gdzie zasada swobody umów doznaje ograniczenia wynikającego jedynie z art. 353 k.c., możliwości nieskrępowanego wyboru strony umowy oraz oceny rzetelności partnera są o wiele większe, choć weryfikacja nie musi być pogłębiona, wystarczy selektywne uwzględnienie okoliczności związanych z bezpieczeństwem transakcji. Inaczej jest na rynku zamówień publicznych, gdzie dostęp do  kontraktu jest limitowany ustawowo w interesie publicznym.

Liczne ograniczenia z jednej strony mają na celu udzielanie zamówień z poszanowaniem podstawowych zasad wynikających z regulacji europejskich, w tym przejrzystości, uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, a z drugiej muszą sprzyjać efektywnemu i transparentnemu wydatkowaniu środków publicznych. Na tym tle powinna być postrzegana problematyka oceny rzetelności wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia, którą na potrzeby tej publikacji należy zawęzić do dwóch zagadnień: jakości wykonania umów przez wykonawcę w przeszłości oraz wiarygodności oświadczeń wykonawcy. Nie powinno być wątpliwości co do tego, że pojęcie rzetelności  wykonawcy obejmuje nie tylko należyte wykonywanie przez niego obowiązków wynikających z umowy, ale również jego uczciwość i wiarygodność wyrażającą się w przekazywaniu zamawiającemu prawdziwych informacji na etapie przed-kontraktowym.

W ostatnim okresie obowiązywania przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych wzrosła liczba sporów dotyczących wykluczenia wykonawców nierzetelnych. Spory odwoławcze w tym zakresie, pomimo stabilnej w przeważającej części wykładni przepisów art. 24 ust. 1 pkt 16 i 17 oraz art. 24 ust. 5 pkt 2 i 4 Pzp wypracowanej w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej, dotyczyły w wielu przypadkach skomplikowanych stanów faktycznych i prawnych.

Regulacje nowej ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych jedynie w części przyniosły nowe rozwiązania prawne. Dotychczasowy dorobek orzeczniczy Izby ukształtowany pod rządami Pzp może być zatem punktem odniesienia dla stosowania przepisów nowej ustawy. Dotychczasowe orzecznictwo stanowi źródło wiedzy na temat wykładni nowych przepisów oraz podstawę oceny, czy – lub na ile – nowe regulacje pomagają wyeliminować niepewność prawną istniejącą na gruncie poprzednio obowiązujących regulacji ustawowych. (…)

Poza tym w artykule:

• Znaczenie fakultatywnego charakteru podstaw wykluczenia z postępowania
• Wątpliwości na tle art. 109 ust. 3 Pzp
• Wykluczenie wykonawcy w związku z wprowadzeniem w błąd zamawiającego
• Wykluczenie wykonawcy z tytułu nienależytego wykonania wcześniejszej umowy
• Okres wykluczenia nierzetelnego wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia
• Dopuszczalność samooczyszczenia wykonawcy
• Podsumowanie