W marcu bieżącego roku Urząd Zamówień Publicznych opublikował „Raport dotyczący stosowania kar umownych w zamówieniach publicznych”, opracowany na podstawie badania ankietowego, przeprowadzonego w okresie listopad 2017 r. – styczeń 2018 r. Pytania ankiety odnosiły się do umów zawartych od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 października 2017 r.
Grupę badawczą stanowili zamawiający udzielający dużych zamówień publicznych oraz zamawiający udzielający dużej liczby zamówień, w tym w szczególności z zakresu robót budowlanych oraz sektora IT. Ankieta została skierowana łącznie do 199 podmiotów. Największą grupę zamawiających stanowiły instytucje szczebla rządowego (28%) oraz samorządowego (28%).
Prawie wszyscy ankietowani – 98% przypadków zawierali w treści umów klauzule dotyczące kar umownych za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. W zdecydowanej większości zamawiający wskazywali, iż klauzule te stosowali we wszystkich umowach – 85% przypadków.
W badanym okresie zamawiający nałożyli na wykonawców kary za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy w sumie w 1.201 przypadkach. Najwięcej kar nałożonych zostało w związku z realizacją usług – 652 przypadki (54%), dostaw – 371 przypadków (31%) oraz robot budowlane – 178 przypadków (15%).
Diagram ze str. 9 „Liczba umów z karami”
W większości przypadków w trakcie realizacji umowy nakładano jedną karę za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Dotyczy to robót budowlanych w przypadku 87% postępowań, dostaw – w przypadku 76% postępowań oraz usług – w przypadku 71% postępowań.
Najwięcej kar umownych zamawiający naliczyli z tytułu niezrealizowania całości lub części przedmiotu umowy w terminie, określonym w umowie. W zamówieniach na dostawy nieterminowość realizacji umowy była przyczyną nałożenia kary umownej aż w 83% przypadków, w robotach budowlanych – w 59%, a w zamówieniach na usługi – w 50% przypadków. Drugą najczęstszą przyczyną nakładania kar umownych było nienależyte wykonanie umowy o zamówienie publiczne. Z tego tytułu zamawiający naliczyli kary przy realizacji usług w 41% przypadków, przy realizacji robót budowlanych – 21% oraz dostaw – 12% przypadków.
Przyczyny nakładania kar umownych obrazuje poniższa tabela:
| Przyczyna nałożenia
kar umownych |
Liczba umów | ||
| Roboty budowlane | Dostawy | Usługi | |
| Nienależyte wykonanie umowy | 21% | 12% | 41% |
| Odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie zamawiającego | 9% | 3% | 7% |
| Niezrealizowanie całości lub części przedmiotu umowy w terminie określonym w umowie | 59% | 83% | 50% |
| Brak zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę na podstawie wymogu określonego w art. 29 ust. 3a | 0% | 0% | 4% |
| Inne przyczyny | 11% | 3% | 1% |
Liczbę umów, w których wykonawca zapłacił kary umowne w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego przed wystąpieniem z pozwem do sądu obrazuje poniższy diagram:
Diagram ze str. 13. „Liczba umów, w których wykonawca zapłacił kary umowne przed wystąpieniem zamawiającego z pozwem do sądu”
W badanym okresie w niewielu sprawach zamawiający decydowali się na wystąpienie na drogę sądową w celu wyegzekwowania od wykonawców nałożonych kar umownych. W przypadku robót budowlanych dotyczyło to 7 umów, w przypadku dostaw – 5 umów, a w przypadku usług – 9 umów.
Opr. na podst. Raportu
dot. stosowania kar umownych,
www.uzp.gov.pl
