Skutki ekonomiczne zmian w podatku VAT

Obecne zmiany w VAT to nie tylko podwyżka stawek, ale też harmonizacja z nową klasyfikacją towarów i usług z 2008 roku i – co najważniejsze – wprowadzenie VAT na wiele usług dotychczas praktycznie nieopodatkowanych. W ramach działań o charakterze porządkującym ustawę zlikwidowano np. kontrowersyjne odwoływanie się do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług przy definiowaniu pojęcia „towaru”. Widać również w nowelizacji pewne elementy wprowadzania „kultury oświadczeń”, gdy np. nie trzeba już będzie dostarczać naczelnikowi urzędu skarbowego kopii świadectwa homologacyjnego samochodu „z kratką” – wystarczy mieć do niego dostęp lub kopię we własnej dokumentacji.
Znaczącym obciążeniem, wprowadzonym na okres dwóch lat, do końca 2012 roku, jest zakaz odliczania podatku VAT zawartego w cenie paliw. Obowiązuje on również dla samochodów „z kratką” i ciężarowych do 3,5 tony. Oznacza to, że cały transport dostawczy i dyspozycyjny został obłożony dodatkowym, dużym podatkiem, który bezpośrednio wpływa na koszty własne działalności przedsiębiorstw. Jest to zatem swoista kontrybucja nałożona wyłącznie na przedsiębiorców na rzecz ratowania finansów publicznych, która musi przełożyć się na ceny oferowanych usług.
Inne, bezpośrednie skutki ekonomiczne zmian w VAT dla przedsiębiorstw w relacji B2B (ang. Business to Business – dotyczącej relacji między firmami, a ich partnerami – przyp. red.) są praktycznie żadne. Natomiast pewien efekt tych podwyżek może być widoczny dla konsumentów w przypadku firm działających na rynku FMCG (ang. Fast Moving Consumer Goods, czyli dóbr szybko rotujących, stanowiących większość zaopatrzenia supermarketów – przyp. red.), gdzie konkurencja nie pozwoli na jakiekolwiek podwyżki ceny finalnej brutto. Wiele grantów i dotacji UE również określonych wartością brutto, będzie zapewne nadal realizowanych, ale w skromniejszym wymiarze ograniczonym uprzednio przyznaną dotacją brutto.
Warto zwrócić uwagę na efekt obłożenia stawką podstawową VAT szkoleń zawodowych. O ile będą one finansowane w co najmniej 70% ze środków publicznych, wówczas z VAT są zwolnione przedmiotowo. W innym przypadku – nie. Oznacza to, że na rynku szkoleń powstanie duże zachwianie konkurencji. Te same szkolenia będą miały zupełnie inny koszt w zależności od tego, jaki podmiot, albo jak zapobiegliwy w szukaniu finansowania, będzie je organizował. W praktyce szkolenia zawodowe i różnego rodzaju kursy specjalistyczne inne niż nauka języków, organizowane przez podmioty prywatne, drożeją od 1 stycznia o 23%. Z pewnością spowoduje to duże zahamowanie edukacji zawodowych, co nie służy dobrze przyszłości narodu.
Problem może także powstać w realizacji umów długoterminowych już zawartych, które zostały wyrażone tylko w kwocie brutto. Dotyczy to zamówień publicznych, usług dla sektora bankowego etc.
Zupełnie innego rodzaju konsekwencją dla niektórych przedsiębiorców stała się już zapewne konieczność zmiany używanego oprogramowania. Może to brzmieć niewiarygodnie, ale w niektórych firmach bywały do tej pory używane proste systemy księgowe, w których stawki VAT 0%, 7% i 22% były zapisane „na sztywno”. W tych nielicznych na szczęście przypadkach zmiana stawek oznacza konieczność wymiany oprogramowania, a nie tylko zmianę parametru systemu.