Z Hubertem Nowakiem,
Prezesem Urzędu Zamówień Publicznych
rozmawia
Tomasz Czajkowski
Jak Pan ocenia aktualny stan polskiego rynku zamówień publicznych? Jakie zmiany będą zachodziły na nim w roku bieżącym w związku z wejściem w życie nowego Pzp?
Rok 2021 jest pierwszym rokiem, w którym obowiązuje nowe Prawo zamówień publicznych. Liczymy, że nowa ustawa w sposób istotny wpłynie na kształt zamówieniowej rzeczywistości. Zawarte w ustawie nowe mechanizmy oraz poprawki dotyczące trybów istniejących wcześniej mają szansę wpłynąć na sytuację uczestników rynku, czyniąc ten rynek bardziej konkurencyjnym. Bez wątpienia rok 2021 będzie rokiem intensywnej nauki dla nas wszystkich oraz obserwacji i analiz tego, jak zmiany wprowadzone nową ustawą wpływać będą na rynek.
Z drugiej strony rok 2021 jest pierwszym, w którym obowiązuje elektroniczne prowadzenie postępowań bez względu na ich wartość. Stopniowo, zgodnie z harmonogramem oddajemy do użytku kolejne funkcjonalności Platformy e-Zamówienia – największego publicznego projektu informatycznego z obszaru zamówień publicznych. Jednocześnie zapewniamy cały czas możliwość elektronicznej komunikacji poprzez zmodernizowany miniPortal, który będzie działał aż do uruchomienia modułu składania ofert i wniosków na platformie e-Zamówienia i umożliwiał dokończenie wszystkich postępowań, wszczętych przed dniem 1 stycznia 2021 r.
Uważam, że z synergii tych dwóch projektów, dostarczających wiedzę o zamówieniach od momentu ich planowania po realizację, dzięki możliwości łatwiejszego zmierzenia i sparametryzowania zjawisk zamówieniowych, zostaną wykreowane dalsze kierunki rozwoju w stronę nowoczesnych zamówień.
Chciałbym podkreślić, iż aktualnie mamy nowe Prawo zamówień publicznych, które stanowi nowoczesne, elastyczne rozwiązanie, natomiast to już od nas samych zależy czy i jak będziemy z tych rozwiązań korzystać. Wierzę w naszych zamawiających i jestem przekonany, że wykorzystają nowe procedury, narzędzia i mechanizmy w celu zwiększenia konkurencyjności swoich zamówień i efektywności w zaspokajaniu swoich potrzeb. Prowadzone w ciągu ostatnich lat przez Urząd konsultacje, czy to legislacyjne, czy związane z narzędziami elektronicznymi, czy z dokumentami wzorcowymi pokazują jak bardzo otwarci, zaangażowani i pomysłowi są uczestnicy naszego rynku i wierzę, że tej energii nie zabraknie też przy stosowaniu nowego Pzp.
Jaki był wpływ pandemii na funkcjonowanie rynku zamówień publicznych w roku minionym? Czy będzie odczuwalny także w roku bieżącym?
Pandemia z pewnością wpłynęła na rynek zamówień publicznych, jednak trudno antycypować w tym momencie, czy i jakie znajdzie to odzwierciedlenie rynku. Odpowiedzialne wnioski, poparte materiałem dowodowym, będziemy mogli formułować w momencie otrzymania wszystkich rocznych sprawozdań, które posłużą do stworzenia Sprawozdania Prezesa UZP o funkcjonowaniu rynku zamówień publicznych za rok 2020. Pierwsze dane, które opublikowaliśmy wskazują na podobną liczbę ogłoszeń o zamówieniu względem 2019 roku. Zaobserwowaliśmy rekordową liczbę odwołań do Krajowej Izby Odwoławczej, co wskazywać może na silną determinację wykonawców, których dotknęły obostrzenia i ograniczenia w funkcjonowaniu gospodarki. To tylko pierwsze obserwacje, wymagające bardziej dogłębnej analizy i na podstawie tych danych nie chciałbym formułować pochopnych wniosków.
Natomiast wydaje mi się, że paradoksalnie w obszarze zamówień publicznych pandemia przyspieszyła familiaryzację nas wszystkich z narzędziami, rozwiązaniami i komunikacją elektroniczną. Proszę zwrócić uwagę, że na przestrzeni ostatnich miesięcy nie prowadzimy już dyskusji po co ta elektronizacja, a raczej staramy się doświadczenia z funkcjonowania w pandemii przekuć na rozwiązania zamówieniowe. Przykładem jest chociażby nasz Urząd, gdzie równocześnie realizujemy dwa największe projekty w naszej historii (nowe Pzp i elektronizacja), wywiązujemy się z naszych obowiązków i działań statutowych, bez zwiększonego składu osobowego i jakby było mało – pomimo pandemii. Musieliśmy się nauczyć nowej rzeczywistości, nauczyć się pracy zdalnej, nowych miękkich kompetencji w zakresie współpracy, działania w zespołach wirtualnych i docenienia pracowników, których praca dotychczas nie była eksponowana i zauważana przez nas.
Reasumując uważam, że pandemia wpłynie pozytywnie na zamówienia poprzez chociażby zwiększenie przekonania do elektronicznych narzędzi i wymuszenia współpracy, empatii i wyobraźni na etapie realizacji zamówienia.
Jak Pan ocenia przygotowanie uczestników zamówieniowego rynku do stosowania przepisów nowego Prawa zamówień publicznych od początku bieżącego roku?
Jako Urząd podjęliśmy szereg inicjatyw promujących nowe Pzp oraz informujących o zawartych w nim rozwiązaniach. Działania edukacyjne rozpoczęły się zaraz po uchwaleniu nowej ustawy. Urząd przygotował cykl konferencji w kilku miastach poświęconych nowym regulacjom. Część planów edukacyjnych związanych ze szkoleniami czy konferencjami musiała zostać przesunięta w czasie z uwagi na pandemię. Dlatego też rozwinęliśmy i stale rozwijamy naszą aktywność w obszarze wirtualnym – na stronie internetowej Urzędu poszerzyliśmy bazę wiedzy o dobre praktyki, odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, czy prezentacje poruszające najważniejsze zagadnienia dotyczące nowej ustawy, uruchomiliśmy profil na YouTube na którym opublikowaliśmy prezentacje poświęcone najistotniejszym zmianom, jakie niesie nowe Pzp. Cały czas trwają prace nad komentarzem do ustawy. To wskazuje na niezwykle szeroki zakres realizowanych działań, które będą kontynuowane w roku 2021. Ponadto okres vacatio legis i doświadczenia z konferencji i szkoleń wykorzystaliśmy do zdiagnozowania obszarów, które moglibyśmy udoskonalić i udało nam się znowelizować tę ustawę pod kątem jeszcze lepszego jej zaadresowania na potrzeby i postulaty uczestników rynku. Nie można też zapomnieć o niebagatelnym piętnastomiesięcznym okresie vacatio legis, pierwszym tak długim okresie w całym 26-leciu funkcjonowania zamówień publicznych. Okres ten dał szansę poszczególnym uczestnikom rynku na spokojne przeanalizowanie i nauczenie się nowych przepisów i przygotowanie swoich procedur wewnętrznych.
Jakie jest obecnie zaawansowanie procesu elektronizacji systemu zamówień publicznych?
Proces budowy platformy e-Zamówienia przebiega zgodnie z harmonogramem, co jest dużym sukcesem zważywszy na okres, w którym przypada jego realizacja. Przypomnę – umowa z wykonawcą została podpisana dnia 31 marca 2020 r. i już po trzech kwartałach jej obowiązywania do użytku oddawane są kolejne funkcjonalności. Robimy to sekwencyjnie, aby zminimalizować ewentualne ryzyko wystąpienia technicznych problemów czy braku dostępu do help desku, a także aby użytkownikom było łatwiej przyzwyczaić się do nowego narzędzia. Otrzymujemy pozytywne sygnały od uczestników rynku odnośnie wyglądu Platformy, której czytelność, przejrzystość i intuicyjność ułatwiają korzystanie z niej. Bardzo nas to cieszy, bowiem realizujemy umowę w formule agile, równolegle pracujemy nad kilkoma strumieniami i etapami, a w codzienny proces wytwórczy (również weekendowy) jest na bieżąco zaangażowanych kilkudziesięciu pracowników Urzędu. Projekt stanowi olbrzymie obciążenie dla naszych pracowników, ale dzięki ich zaangażowaniu, pomysłowości i oddaniu to olbrzymie wyzwanie jest realizowane zgodnie z harmonogramem.
Obok Platformy e-Zamówienia drugim równolegle prowadzonym i bardzo ważnym dla uczestników rynku zamówień publicznych projektem prowadzonym przez Urząd była modernizacja miniPortalu, której celem było umożliwienie prowadzenie postępowań, w tym komunikacji elektronicznej między uczestnikami, zgodnie z wymogami nowego Prawa zamówień publicznych. Równocześnie zmodernizowaliśmy miniPortal pod kątem użytkowym. MiniPortal dostępny będzie aż do wdrożenia modułu składania ofert i wniosków na Platformie e-Zamówienia, jak również umożliwi dokończenie postępowań wszczętych przed dniem 1 stycznia 2021 r. Jest to narzędzie dla nas bardzo ważne, ponieważ obok funkcji użytkowych zapewniających możliwość elektronicznej komunikacji często (nawet na łamach Doradcy) jest podawane jako przykład najbezpieczniejszego (pod kątem szyfrowania) istniejącego na rynku narzędzia. Ważne jest dla nas żeby się dzielić takimi przykładami dobrych rozwiązań.
Jakie są priorytety oraz główne kierunki działania Urzędu Zamówień Publicznych na rok 2021?
Początek nowego roku upłynie pod znakiem dalszej intensywnej nauki oraz obserwacji tego, jak regulacje nowego Pzp sprawdzają się w rzeczywistości oraz jakie nowe potrzeby elektronizacyjne zostaną wykreowane przez interesariuszy. Planujemy w tym obszarze również szereg kolejnych aktywności, które mają wspomóc uczestników rynku – między innymi 36 dwudniowych szkoleń z zakresu zamówień publicznych realizowanych w formule online oraz 18 szkoleń w wariancie stacjonarnym, jeśli obiektywne okoliczności na to pozwolą. Ponadto w ramach realizacji projektu „Profesjonalizacja kadr w zamówieniach publicznych” planujemy szereg seminariów, webinariów, konferencji i publikacji.
Tak jak zostało to podkreślone, w ciągu 2021 roku oddane zostaną kolejne moduły platformy e-Zamówienia, m.in. moduł składania ofert i wniosków czy moduł Business Inteligence. Po realizacji tego największego publicznego projektu informatycznego obszaru zamówień publicznych, w planach Urzędu jest dalsza elektronizacja, w tym zwłaszcza dotycząca postępowań prowadzonych przed Krajową Izbą Odwoławczą, tak, aby rozprawy można było przeprowadzać zdalnie. Oczywiście ten projekt będzie wymagał przeanalizowania, zdobycia dofinansowania i skutecznej realizacji, ale biorąc pod uwagę zdobyte przez nas w ostatnich latach doświadczenie myślę, że jest to projekt realny do wykonania w perspektywie 3 lat.
Cały czas będą toczyć się prace nad dokumentami wzorcowymi i rekomendacjami dla poszczególnych branż. Dokumenty powstają w formule współpracy z uczestnikami rynku i przynoszą bardzo dobre efekty. Uważam, że te dokumenty, podobnie jak wzorcowe kryteria kosztowe oraz katalog klauzul przeglądowych oddany uczestnikom rynku w 2020 roku, stanowią istotną, praktyczną wartość dodaną dla wszystkich interesariuszy zamówień publicznych.
Postrzegamy rolę Urzędu jako promotora dobrych wzorców oraz inspiratora zmian, przez co tego typu inicjatywy stanowią zawsze jeden z naszych priorytetów. Ich przejawem jest również udział i pomoc uczestnikom rynku w przybliżaniu narzędzi BIM czy stwarzanie pól do wymiany doświadczeń w tym zakresie, jak również nasze zaangażowanie w promowanie zamówień innowacyjnych, zielonych czy prospołecznych. Te zadania są wpisane w nasze DNA i również będziemy mieli dla nich serce i czas w roku 2021.
Dziękuję za rozmowę i życzę Panu oraz pracownikom Urzędu, aby w nowym roku udało się w pełni zrealizować wszystkie projekty, plany i zamierzenia.
