O opinie i komentarze, dotyczące Sprawozdania Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w 2020 roku, przede wszystkim w aspekcie procesów zachodzących na zamówieniowym rynku poprosiliśmy Prezesa UZP, Zastępcę Dyrektora Departamentu Doskonalenia Regulacji Gospodarczych w Ministerstwie Rozwoju oraz wybitnych ekspertów w zakresie zamówień publicznych. Uzyskane od nich wypowiedzi prezentujemy poniżej.
HUBERT NOWAK
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych
Rok 2020 był niezwykle trudny dla całego rynku zamówień publicznych. Z uwagi na pandemię, część planów zakupowych musiało ulec zmianie. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w ogólnej liczbie postępowań – ponad 135 tysięcy – na szczęście tylko o 4% mniejszej, niż w roku 2019.
Pomimo zewnętrznych, niesprzyjających okoliczności, wartość rynku zamówień publicznych plasuje się na ustabilizowanym poziomie. Wartość zamówień udzielanych na bazie procedur określonych w Pzp, jak i na podstawie wyłączeń z obowiązku stosowania ustawy, wyniosła ok. 281,0 mld zł, przy 289,9 mld złotych w roku 2019. (…)
PRZEMYSŁAW GROSFELD
Zastępca Dyrektora Departamentu Doskonalenia Regulacji Gospodarczych w Ministerstwie Rozwoju
Dwie informacje wypływające ze sprawozdania, które napawają optymizmem, to wielkość rynku i zwiększająca się drugi rok z rzędu konkurencyjność. Przez jakiś czas obawialiśmy się o kondycję systemu wobec pandemicznych obostrzeń w poprzednim roku. Okazało się, że mimo pewnego spadku wartości zamówień, inwestycje publiczne zostały utrzymane na wysokim poziomie. Było to istotne zwłaszcza w kontekście rynku prywatnego, który swój potencjał skierował w większym wymiarze na zamówienia publiczne. Dzięki temu możemy już mówić o odwróceniu trendu spadającej liczby średnio składanych ofert. Skok w górę widoczny jest zwłaszcza w robotach budowlanych, a więc wśród najważniejszych i największych przedsięwzięć. To sprawia, że punkt startowy dla nowej ustawy jest bardzo dobry, a przewidziane w niej korzystne dla przedsiębiorców rozwiązania dają olbrzymią szansę na utrzymanie pozytywnego trendu. (…)
ANDRZEJ BOROWICZ
Dr hab., emerytowany profesor Uniwersytetu Łódzkiego
Jako ekonomista pragnę zwrócić uwagę na dwa istotne aspekty rynku zamówień publicznych. Z jednej strony dysponujemy na jego temat uporządkowanymi, systemowo i systematycznie ogłaszanymi informacjami. Z drugiej natomiast rynek ten ma szczególny charakter oraz konfrontować się musi ze szczególnym zbiorem zagrożeń. Coroczne sprawozdania PUZP dostarczają na ten temat wiele istotnych informacji.
W dwóch ostatnich latach całkowita wartość rynku, pomimo pandemii, była zbliżona sytuując się w przedziale 280 – 290 mld zł. W roku 2020 udział zamówień zwolnionych z obowiązku stosowania ustawy był najwyższy. Nie była to jednak różnica duża, skoro w poszczególnych latach objętego sprawozdaniem okresu 2017-2020, udział tych zamówień w ogólnej wartości udzielonych zamówień był następujący: 30%; 34%; 31% oraz 35%.
Struktura polskiego rynku zamówień publicznych w ujęciu wartościowym w roku 2020 nie uległa istotniej zmianie w stosunku do lat wcześniejszych. Wciąż utrzymywała się na nim dominacja zamówień na roboty budowlane, stanowiące 43% ogółu zamówień. Spetryfikowaną dominację udziału zamówień na roboty budowlane można wyjaśnić faktem, że nasz kraj pozostaje ciągle na etapie zaspokajania podstawowych potrzeb społecznych w zakresie budowlanych obiektów infrastrukturalnych. „Przeskoczenie” tego etapu w świecie realnym – nie jest możliwe. (…)
DARIUSZ KOBA
Członek Rady Zamówień Publicznych
Pierwsze co rzuca się w oczy po lekturze Sprawozdania Prezesa UZP za rok 2020 to brak zmian. System zamówień publicznych w Polsce ma od lat te same cechy, zarówno blaski, np. rzadkie stosowanie trybu niekonkurencyjnego (niecałe 9% postępowań), jak i cienie, np. dyktat najniższej ceny (85% postępowań), przy równoczesnym powszechnym stosowaniu fikcyjnych kryteriów pozacenowych. Widać pewne, nieznaczne zmiany, zarówno dobre, np. więcej ofert (wzrost o 12 %, z 2,48 na 2,78), mniej nieprawidłowości stwierdzanych w kontrolach UZP (w 64% kontroli nie stwierdzono naruszeń w stosunku do 59% w 2019), jak i złe, np. więcej odwołań (wzrost o 30%, z 2 694 na 3 545) i na dodatek coraz więcej z nich jest odrzucane z przyczyn formalnych (55%).
Najważniejsze jest jednak to, czego nie widać. Ani w tym sprawozdaniu, ani w poprzednich nie widziałem analizy zjawisk występujących na rynku (choćby takiej, jak diagnoza problemów światka zamówień publicznych zawarta w uzasadnieniu nowej ustawy). Trzeba zauważyć, że w rozdziale „Wnioski” znajduje się kilka trafnych i głębszych sformułowań, np.: (…)
RYSZARD SZOSTAK
Dr hab. profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
Słabnie dynamika zamówień publicznych, w porównaniu do lat ubiegłych, zapewne głównie z uwagi na utrzymujące się ograniczenia i trudności gospodarcze spowodowane pandemią COVID-19. Sprawozdania przedkładane Prezesowi UZP za 2020 r. ujawniły nie tylko spadek łącznej liczby zamówień podlegających reżimowi Pzp (o ponad 4%), lecz także całkowitej ich wartości (o blisko 8%), pomimo wzrostu ogólnej liczby podmiotów zamawiających o ok. 3%. Uwzględniając jednak dużą skalę zamówień wyłączonych z tego reżimu spadek okazuje się jednak nieco mniejszy (o ok. 6%). Z drugiej strony niepokoi wzrost zamówień wyłączonych, których wartość w ub. roku sięgnęła kwoty 97.5 mld. zł., co stanowi ok. 34 % wartości wszystkich zamówień (wzrost o ok. 7%). Niestety drobne zamówienia (bagatelne), udzielane w ramach transakcji bezpośrednich, doszły już do poziomu 34.8 mld. zł., wyczerpując ok. 12% wartości wszystkich zamówień publicznych. Niezbyt korzystna jest też relacja wartości całkowitej zamówień publicznych do PKB, która zachowuje tendencję spadkową, utrzymując się aktualnie na poziomie ok. 7%. Tymczasem – jak wiadomo – zamówienia publiczne kreując popyt, wzmacniają ogólną kondycję gospodarki. (…)
