Zastrzeżenie kary umownej na tle nowego Prawa zamówień publicznych

Uwagi ogólne

Historia kary umownej sięga starożytności. Od początku kształtowała się jako szczególna (uproszczona) forma odpowiedzialności kontraktowej, względem odszkodowania na zasadach ogólnych, obecnie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. W zasadzie wyłącza ona możność dochodzenia odszkodowania, upraszczając odpowiedzialność, zwłaszcza „ucinając” problem sporu co do wysokości szkody rzeczywistej. Jej podstawową zaletą jest bowiem uniezależnienie roszczenia od rozmiarów szkody, co uwalnia uprawnionego wierzyciela od potrzeby udowadniania tej przesłanki, a także związku przyczynowego dotyczącego szkodliwego skutku naruszenia zobowiązania.

Według art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego  nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Wprawdzie celem kary jest pokrycie ewentualnej szkody, lecz jej wymagalność nie zależy od szkody, a nawet od tego czy w ogóle doszło do jej wyrządzenia (por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z  dnia 6 listopada 2003 r., III CZP 61/03). Dlatego stosownie do art. 484 § 1 Kc, ustalona kara umowna należy się uprawnionemu bez względu na wysokość poniesionej szkody, natomiast żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

       Kara umowna wynika z dodatkowego zastrzeżenia umownego, zawierającego wskazanie tytułu kary (…).

Poza tym w artykule:

• Funkcje kary umownej
• Przesłanki odpowiedzialności z tytułu kary umownej
• Granice swobody kontraktowej przy zastrzeganiu kar umownych
• Rodzaje kar umownych
• Potrzeba dalszej racjonalizacji tytułów oraz stawek kar umownych w praktyce